Từ Điển Xa Xỉ

Đồng hồ lịch ngày: Chuyện cổ tích của những cỗ máy

KỲ 1
Liệu chúng ta có cần một chiếc đồng hồ cơ khí chỉ cần chỉnh lịch ngày/tháng 03 lần trong suốt 400 năm? Tôi tin là không bởi chẳng ai có thể sống đủ lâu để quan tâm tới việc đó. Tuy nhiên, thế giới đồng hồ là vậy, đỏng đảnh và sáng tạo; cầu kỳ và phù phiếm với các cơ chế và tính năng chẳng giống ai. Tác giả của các cơ chế đó – các nghệ nhân chế tác đồng hồ – dường như sống ở một thế giới khác, đơn giản nhưng không kém phần phức tạp, thuần khiết nhưng cũng rất xa xỉ!

Cách đây dễ đến vài trăm năm, khi đó, các nghệ nhân đồng hồ vẫn còn giống như các bậc thầy sáng chế trong các câu chuyện cổ tích. Họ nỗ lực tạo ra những cỗ máy để “nắm bắt” thời gian – thứ tài nguyên đắt đỏ nhất của nhân loại. Cảm thấy không hài lòng với những chiếc đồng hồ chỉ có thể đo đếm thời gian theo đơn vị giờ và phút, các nghệ nhân chế tác đã tìm cách đưa thêm cơ chế đếm ngày vào những chiếc đồng hồ.

Mặc dù vẫn phải nói, tại thời điểm này, một chiếc đồng hồ có thể đếm giờ chính xác mỗi ngày đã là điều vô cùng phù phiếm. Tuy nhiên, sau nhiều nỗ lực, chiếc đồng hồ có khả năng thông báo ngày, tháng đã ra đời. Tuy nhiên, ban đầu chúng rất đơn giản, chỉ hoạt động theo cách một năm 12 tháng, 1 tháng 31 ngày. Để đồng hồ thông báo chính xác ngày tháng, người đeo sẽ tự phải điều chỉnh do cơ chế đơn giản của đồng hồ ban đầu không có cơ chế tự xác định tháng nào 30 hay 28, 29 ngày hoặc 31 ngày. Hiểu đơn giản, nếu quên chỉnh ngày, bạn sẽ có 12 tháng 31 ngày.

Đồng hồ lịch Complete Calendar của Vacheron Constantin

Để giải quyết việc này, một người mỗi năm sẽ phải chỉnh lại 5 ngày đầu tiên của tháng. Ngày đầu tiên phải chỉnh lại trong năm là ngày 01 tháng 03. Do nếu không chỉnh, lịch đồng hồ sẽ đếm đủ 31 ngày của tháng 02 thay vì 28 ngày với các năm không nhuận và 29 ngày với các năm nhuận. Tiếp tục sau đó là những ngày đầu tiên của các tháng 05, 07, 10 và 12 bởi các tháng 04, 06, 09, và 11 chỉ có 30 ngày. Mọi thứ chỉ thay đổi sau khi Abraham-Louis Breguet, người đã có công rất lớn trong ngành công nghiệp đồng hồ như sáng chế tourbillon, đóng góp vào cơ chế minute repeater, tìm ra cách để cơ chế này có thể tự hiệu chỉnh những hạn chế trong cách tính ngày tháng. Sáng chế của Abraham-Louis Breguet quan trọng và phức tạp tới mức có thể nói nó chính là tiền đề, nền móng cho những chiếc đồng hồ lịch vạn niên sau này. Sáng chế này đã thực sự là một bước đột phá vào thời điểm đó khi nó phải hoạt động như một bộ nhớ cơ học chuyển động trong 1461 ngày (4 năm). Bạn sẽ thấy được sự phức tạp hơn nữa khi biết rằng cơ chế này cần phải có kích thước nhỏ gọn, đặt vừa gọn trong lớp vỏ của một chiếc đồng hồ.

Và kết quả là, nhờ sự phát triển của công nghệ và các chất liệu tiên tiến, ngày nay giới đam mê đồng hồ đã có thể xem ngày bằng rất nhiều cơ chế lịch ngày từ đơn giản đến cực kỳ phức tạp, gồm: Date (lịch ngày); Day/date (lịch thứ/ ngày); Complete Calendar (lịch ba chức năng hoàn thiện); Annual Calendar (lịch thường niên); Weekly calendar (lịch tuần); và phức tạp nhất là Perpetual Calendar (lịch vạn niên).

Date - Đồng hồ lịch ngày đơn giản

Date là loại lịch đơn giản và phổ biến nhất, và một chiếc đồng hồ lịch ngày đơn giản thường có thiết kế 03 kim một lịch ngày. Mặc dù nói là đơn giản nhưng cũng có khá nhiều điều thú vị với những chiếc đồng hồ lịch ngày đơn giản này. Thường sẽ có bốn cách để hiển thị lịch Date gồm:
Date – Window: Báo ngày qua một cửa sổ thường nằm ở vị trí 3 giờ, bằng một đĩa tròn nằm ẩn dưới mặt số được đánh số từ 1 đến 31. Lịch ngày này sẽ nhảy sang ngày mới một cách từ từ vào lúc nửa đêm.
Big-Date: Lịch ngày được hiển thị qua một cửa sổ nhưng bằng hai đĩa quay, 1 đĩa hiển thị hàng chục, 1 đĩa hiển thị hàng đơn vị, cho phép lịch có thể nhảy ngay lập tức sang ngày mới và lúc nửa đêm.
Pointer-Date: Lịch ngày sẽ được chỉ bằng một kim giây nằm đồng tâm với kim chỉ giờ, và các số ngày sẽ được đánh lần lượt từ 1 đến 31 vòng quanh mặt số đồng hồ.

Mẫu đồng hồ Piaget Polo năm 2019 được giới thiệu tại SIHH 2019 là một chiếc đồng hồ hiển thị lịch ngày dạng Date-Window đơn giản như vậy. Mặt số của đồng hồ có thiết kế tinh giản đại diện cho tinh thần thể thao của Piaget, chỉ có 3 kim chỉ giờ, phút, giây và chức năng chỉ ngày đơn giản ở vị trí 6 giờ. Đây là mẫu đồng hồ kỷ niệm 40 năm ra đời của chiếc Piaget Polo năm 1979. Đồng hồ có vỏ bằng thép chống gỉ, đường kính 42mm với mặt số màu xanh lá cây thay đổi về tông màu và sắc độ tùy thuộc vào góc ánh sáng chiếu vào bề mặt guilloche.

Đồng hồ Piaget Polo giới thiệu tại SIHH 2019

Giữa thế giới của những chiếc đồng hồ đơn sắc, chiếc Piaget Polo được sản xuất giới hạn chỉ 500 chiếc này quả thực giống như một ốc đảo yên bình cho đôi mắt nghỉ ngơi. Một lựa chọn khác là bản vàng hồng 18k với hai phiên bản kim cương. Phiên bản đầu tiên với những vầng hào quang tinh tế phát ra từ những viên kim cương brilliant-cut trên vòng đệm biểu tượng của hãng, trong khi mẫu thứ hai mặt số được dát hoàn toàn bằng kim cương.

Lịch ba chức năng hoàn thiện - Complete Calendar

Đồng hồ lịch ba chức năng hoàn thiện là một bước tiến dài so với đồng hồ Date và Day/Date. Complete Calendar hiển thị đầy đủ cả Thứ, Ngày, Tháng và lịch tuần trăng. Traditionnelle Complete Calendar của Vacheron Constantin là một ví dụ điển hình cho loại lịch này. Cỗ máy thời gian thanh lịch kinh điển Tradtionelle này được trang bị một chức năng đồng hồ tinh xảo và hữu dụng được vận hành bởi bộ chuyển động cơ khí tự lên cót Calibre 2460 QCL. Được cấu thành từ 308 bộ phận, bao gồm một con lắc dao động bằng vàng 22K có thể chiêm ngưỡng qua nắp lưng sapphire tích hợp với vỏ ngoài bằng vàng hồng 18K 5N đường kính 41mm. Gõ nhịp ở tần số dao động 4Hz, tiếp năng lượng bởi cơ chế dự trữ năng lượng 40 giờ, chiếc đồng hồ này có chức năng chỉ giờ, phút và giây bằng kim đặt ở trung tâm.

Đồng hồ Traditionnelle Complete Calendar của Vacheron Constantin

Đặc biệt, chức năng complete calendar cho phép hiển thị bộ lịch hoàn chỉnh gồm thứ, ngày và tháng, cũng như tuổi trăng và chu kỳ mặt trăng chính xác. Chức năng hiển thị chu kỳ mặt trăng tương đối chính xách cho phép điểu chỉnh duy nhất một lần cứ sau 122 năm (so với 3 năm của chức năng chu kỳ mặt trăng thông thường). Mặt số màu bạc đục opaline đầy tính thẩm mỹ của đồng hồ có mốc chỉ giờ bằng vàng và kim Dauphine vát hai mặt – làm nổi bật bố cục khác thường của ô hiển thị thứ trong tuần và tháng, được đặt ở hai bên vành mặt số. Ngày được hiển thị bằng một kim màu đen mảnh ở trung tâm của mặt số.

Lịch tuần - weekly calendar

Khi nói tới những chiếc đồng hồ lịch tuần (weekly calendar) không thể không đề cập tới chiếc Ref. 5212A-001 Calatrava Weekly Calendar của Patek Philippe. Với việc bổ sung lịch tuần, hiển thị số tuần hiện tại của chiếc đồng hồ được coi là chức năng thực tế quyết định trong thế giới toàn cầu hóa, ngay cả trong thời đại điện thoại thông minh lên ngôi. Chiếc đồng hồ này sẽ không chỉ hiển thị ngày trong tháng mà còn hiển thị ngày trong tháng, ngày trong tuần (các thứ), và số tuần. Mặt số chiếc đồng hồ thoạt nhìn khá phức tạp bởi có nhiều chi tiết (thứ, ngày, tháng) được xếp theo vòng tròn của mặt số, nhưng lại giúp chủ nhân xem ngày một cách đơn giản. Năm kim của đồng hồ sẽ chỉ giờ, phút, giây, thứ và tháng, còn ngày sẽ nằm ở vị trí 3 giờ.

Để hiển thị ngày trong tuần và số tuần trong năm ở đồng hồ này, Patek Philippe đã phát triển một cơ chế bán tích hợp hoàn toàn mới với chiều cao 1,52 mm chứa thêm 92 bộ phận. Ngôi sao 7 cánh trên bánh xe ở trung tâm chuyển động điều khiển hiển thị tuần. Thông qua đòn bẩy, ngôi sao 7 cánh thứ hai với đầu ngày Chủ Nhật mở rộng điều khiển 53 bánh răng tuần trăng. Lịch bán hiển thị dùng để tránh tiêu thụ nhiều năng lượng. Việc hiệu chỉnh hiển thị ngày trong tuần và số tuần được điều chỉnh thông qua hai nút ấn chìm ở vị trí 8 và 10 giờ cạnh vỏ, ngày và giờ được điều chỉnh bởi núm vặn. Người dùng có thể điều chỉnh bất cứ khoảng thời gian nào trong ngày mà không có nguy cơ làm hỏng bộ máy chuyển động. Nhà sản xuất cũng rất chú trọng vào sự tiện lợi và thân thiện với người dùng. Theo tiêu chuẩn ISO 8601 quốc tế, Patek Philippe đã chọn Thứ Hai là ngày đầu tiên trong tuần thay vì Chủ nhật. Tuần đầy đủ đầu tiên của năm là ngày 4/1 tiêu chuẩn và cứ 5 hoặc 6 năm, thời gian của năm sẽ là 53 chứ không phải 52 tuần. Năm có 53 tuần tiếp theo sẽ là năm 2020.

Còn nữa…